W Słupsku w 1945 roku wzniesiony został pierwszy w Polsce pomnik poświęcony powstańcom warszawskim. Początkowo drewniany obiekt po roku zastąpiony został murowanym. Wiedzę o jego budowie do dziś przechowują w pamięci świadkowie tamtych wydarzeń.
Pani ppor. Krystyna Krajewska, pseudonim „Kaśka”, urodziła się w Warszawie w 1927 roku. Brała czynny udział w powstaniu 1944 roku, zajmując się m.in. transportem i opieką nad rannymi. Przeżyła koszmar obozów Ravensbrück, Buchenwald i Altenburg. W czerwcu 1945 roku trafiła do Słupska. Nad Słupią powstał wtedy pierwszy w powojennej Polsce pomnik poświęcony bohaterom powstania warszawskiego. W dziesiątkach dokumentów z tamtego okresu, zgromadzonych w słupskim oddziale Archiwum Państwowego w Koszalinie, nie ma śladów, jakoby budulec pochodził ze spalonej Warszawy, tę wersję potwierdzają jednak naoczni świadkowie tamtych wydarzeń.
– Kilka osób poszło na Mostnika i tam zbieraliśmy takie cegły, które były dobre, nie były uszkodzone. Pochodziły z budynków mieszkalnych. Cała ulica Mostnika była zbombardowana, tak więc do samego prawie młyna nie było ani jednego budynku całego. Na wierzchu leżały ręce, nogi… Wybieraliśmy najlepsze cegły. Jedna drugiej podawała, potem na samochód ciężarowy. Kiedy pełen samochód już był załadowany, wywieźli do Warszawy. A w zamian umówiliśmy się, to znaczy umówił się ksiądz Zieja z prezydentem Warszawy, że za to dostanie cegły postrzelane, pochodzące właśnie ze spalonej Warszawy. Została zrobiona wymiana – mówi pani Krystyna Krajewska.
W miejsce prowizorycznego pomnika z drewna już w 1946 roku powstał obiekt murowany. Jego budulec mają właśnie stanowić cegły sprowadzone ze zniszczonej Warszawy. Inicjatywę organizacji całego przedsięwzięcia podjął ksiądz Jan Zieja, kapelan Szarych Szeregów i Armii Krajowej, który po wojnie wraz z wieloma innymi uczestnikami powstania i mieszkańcami stolicy znalazł się w Słupsku. Wspomagało go w tym dziele całe miasto. 1 sierpnia tego roku mija 75. rocznica wybuchu powstania warszawskiego. Społeczność naszego miasta czci pamięć o poległych, składając kwiaty przed najstarszym w Polsce słupskim pomnikiem poświęconym Bohaterom Warszawy. (jwb)
